روزگاری نه چندان دور Defrag کردن هارد دیسک کامپیوتر یکی از راه‌های افزایش سرعت آن بود، اما تکلیف SSD چه می‌شود؛ آیا حافظه اس اس دی هم به دیفراگ کردن نیاز دارد؟ در نوشتار پیش نو تلاش شده پاسخ مناسبی برای این پرسش ارائه شود و بفهمیم بالاخره دیفرگ کردن SSD یک کار اصولی است یا نه، با شهر سخت افزار همراه شوید.
احتمالاً شما هم روی کامپیوتر خود افزون بر یک هارد دیسک، یک اس اس دی هم دارید و گاهی هارد دیسک را دیفراگ می‌کنید. اما آیا اس اس دی هم به دیفرگ کردن نیاز دارد یا یک کار بیهوده یا حتی مضر است؟
دیفرگ کردن SSD؛ درست یا غلط
دیفراگ کردن (Defrag) به زمانی باز می‌گردد که سیستم عامل و برنامه‌ها مستقیماً روی هارد دیسک‌های مکانیکی نصب می‌شدند. بدیهی است که آن زمان سرعت انجام کارهایی چون بوت شدن ویندوز بسیار پایین بود، از همین رو کاربران به دنبال روش‌هایی برای افزایش سرعت کامپیوتر خود بودند.
دیفرگ کردن که به عنوان یکپارچه سازی هم شناخته می‌شود، قسمت‌های مختلف فایل‌ها روی هارد دیسک را کنار یکدیگر قرار می‌دهد تا نیاز برای جابجایی هدهای هارد دیسک به حداقل برسد. اما Fragmentation یا چند تکه شدن فایل‌ها به چه معنا است و چرا به دیفراگ کردن نیاز داریم؟
معنی دیفرگ کردن
هارد دیسک‌ها دارای چندین پلاتر برای ذخیره کردن داده‌ها هستند اما هد آنها بسیار کوچک است و هر لحظه تنها می‌تواند کسر بسیار کوچکی از پلاترها را بنویسد یا بخواند. در صورتی که در زمان ذخیره کردن یک فایل هدهای هارد دیسک بخواهند یک فضای خالی کافی برای نوشتن داده‌ها پیدا کنند، تأخیر رخ می‌دهد، بنابراین اغلب مواقع اولین فضای خالی موجود برای نوشتن فایل انتخاب می‌شود. اما یک مشکل دیگر هم وجود دارد و آن حذف شدن فایل‌ها است.
هنگامی که یک فایل از روی هارد دیسک حذف یا پاک می‌شود، فضای خالی به وجود می‌آید اما ممکن است اطراف همان ناحیه حاوی فایل باشد. تصور کنید یک فایل ۱ گیگابایتی را از بین ۱۰ فایل دیگر حذف کرده‌اید، بدیهی است که می‌تواند یک فضای خالی ۱ گیگابایتی را میان فایل‌های دیگر (اما نه لزوماً) به وجود بیاورد. حالا تصور کنید می‌خواهید یک فایل ۳۰ گیگابایتی را به هارد دیسک کپی کنید.
در سناریو پیشین ممکن است ۱۰ گیگابایت از فایل ۳۰ گیگابایتی شما در فضای خالی به وجود آمده ذخیره شود اما قسمت‌های دیگر آن در نقاط دیگری از پلاترها ذخیره شوند. اینجا درست همان پراکندگی یا Fragmentation به وجود می‌آید که باعث می‌شود برای خواندن یا نوشتن آن فایل، به جابجایی چند باره هدها نیاز شود که موجب کاهش سرعت و ایجاد تأخیر خواهد شد.
دیفرگ کردن به معنای کنار هم قرار دادن بخش‌های مختلف فایل‌ها است تا دیگر در زمان خواندن یا نوشتن آنها به جابجایی چندباره هدها نیاز نباشد. در عین حال این کار باعث می‌شود فضای خالی دیسک منظم‌تر شود و در زمان نوشتن فایل‌های بعدی، کمتر پدیده پراکندگی رخ بدهد. لازم به ذکر است دیفرگ کردن انواع مختلفی دارد که برخی از آنها بهینه سازی محسوب می‌شوند و با انتقال فایل‌ها به نقاط سریع‌تر هارد دیسک، تلاش می‌کنند سرعت را بالا ببرند یا تأخیر را کاهش بدهند.
به وضوح هنوز هم هارد دیسک‌های مکانیکی به دیفراگ کردن نیاز دارند اما پس تکلیف SSD ها چه می‌شود و آیا اس اس دی هم باید دیفرگ شود؟
دیفرگ کردن اس اس دی
در SSD ها برخلاف هارد دیسک‌ها خبری از اجزای مکانیکی یا هد خواندن-نوشتن نیست و همه چیز از طریق آدرس دهی دیجیتال صورت می‌گیرد، بنابراین دیگر Fragmentation یا پراکندگی رخ نمی‌دهد. البته هنوز یک فایل بزرگ می‌تواند در صدها بلوک یا حتی چند تراشه حافظه مختلف ذخیره شود اما این کار تأثیر منفی بر سرعت ندارد یا موجب تأخیر نمی‌شود.
طبق آنچه که اشاره شد، دیفرگ کردن منحصراً مخصوص هارد دیسک‌های مکانیکی است و هیچ کاربرد یا جایگاهی در SSD ها ندارد و دیفرگ کردن SSD موجب به وجود آمدن بار خواندن-نوشتن اضافی و کاهش عمر آن می‌شود. پس دیفرگ کردن اس اس دی یک کار کاملاً اشتباه است و نباید آن را انجام داد، زیرا در بهترین حالت هیچ تاثیری مثبتی ندارد اما در حالت بدتر موجب کاهش عمر اس اس دی می‌شود. خبر خوب اینکه یک کار مفید وجود دارد که می‌توانید برای افزایش سرعت SSD انجام دهید.
خواندن مطلب زیر به شما پیشنهاد می شود:
– حافظه اس اس دی (SSD) چیست؟ مقایسه انواع SSD
برای افزایش عمر و کارایی SSD کامپیوتر خود کافی است فرمان یا قابلیت Trim را فعال باقی بگذارید و آن به دست نزنید. همچنین نیاز نیست که از طریق ویندوز SSD را دیفراگ کنید. در ویندوز ۱۰ و ویندوز ۱۱ قابلیت Trim به طور پیش فرض فعال است و به هیچ کار اضافی نیاز نیست.
سخن پایانی
SSD ها وسائل ذخیره سازی کاملاً متفاوتی نسبت به هارد دیسک‌های مکانیکی هستند و به دیفراگ کردن نیاز ندارد. در صورتی که با استفاده از برنامه‌های بی شمار موجود اقدام به دیفرگ کردن اس اس دی کنید، صرفاً عمر آن را کاهش داده‌اید و هیچ ثمره مثبتی برایتان نخواهد داشت. بنابراین هرگز اقدام به دیفرگ کردن اس اس دی نکنید که یک کار بیهوده است.
آیا یکپارچه سازی در SSD طول عمر را کوتاه می‌کند؟
بله، یکپارچه سازی یا دیفراگ کردن اس اس دی باعث کاهش عمر آن می‌شود.
آیا Defraggler برای SSD ایمن است؟
خیر، بهتر است اس اس دی را دیفراگ نکنید و گول برنامه‌های مخصوص دیفرگ کردن SSD را نخورید.